Co dokładnie rozliczamy w PIT-38?

PIT-38 jest kluczowym formularzem podatkowym, służącym do rozliczenia dochodów z kapitałów pieniężnych osiągniętych przez osoby fizyczne prywatnie, czyli poza działalnością gospodarczą. Obejmuje on między innymi przychody ze sprzedaży akcji, udziałów, obligacji, pochodnych instrumentów finansowych oraz kryptowalut. W tym artykule przedstawiamy dokładne informacje, jakie dochody podlegają rozliczeniu w PIT-38, jak wygląda proces jego wypełnienia oraz na co należy zwrócić szczególną uwagę podczas składania deklaracji.

Jakie dochody rozliczamy w PIT-38?

PIT-38 dotyczy wyłącznie dochodów kapitałowych uzyskanych przez osoby fizyczne z tytułu prywatnego obrotu instrumentami finansowymi i kryptowalutami, a nie w ramach działalności gospodarczej. Rozliczenie obejmuje w szczególności:

• Sprzedaż papierów wartościowych (np. akcji, obligacji, udziałów)
• Realizację praw z papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych
• Obrót kryptowalutami (odpłatne zbycie waluty wirtualnej)
• Obejmowanie udziałów w spółkach lub spółdzielniach w formie niepieniężnej
• Pożyczanie papierów wartościowych (short selling)

Na tej deklaracji nie rozlicza się dochodów uzyskanych w ramach prowadzenia działalności gospodarczej, ani innych źródeł przychodów niezwiązanych z kapitałami pieniężnymi [1][2][3][4].

Proces rozliczenia PIT-38 – co musisz wiedzieć?

Rozliczenie dochodów za pomocą PIT-38 przebiega według ściśle określonych etapów. Najważniejsze z nich to:

1. Zebranie dokumentów – w pierwszej kolejności podatnik powinien skompletować dokumenty potwierdzające przychody ze sprzedaży oraz koszty uzyskania tych przychodów. Podstawową rolę odgrywa tu PIT-8C, dostarczany przez płatnika, dom maklerski lub platformę inwestycyjną.
2. Wypełnienie formularza – w deklaracji należy wskazać:
   • Przychody – kwoty uzyskane z odpłatnej sprzedaży/kupna instrumentów finansowych lub kryptowalut
   • Koszty uzyskania przychodów – kwoty wydatkowane na nabycie aktywów
   • Straty z lat ubiegłych, o ile zostały poniesione
3. Sprawdzenie poprawności danych – bardzo ważne jest prawidłowe wpisanie wszystkich kwot oraz ewentualnych przeliczeń walutowych.
4. Złożenie deklaracji – deklarację należy przekazać do urzędu skarbowego najczęściej elektronicznie, korzystając z takich platform jak Twój e-PIT czy PFR PIT-38, lub w formie papierowej [1][2][3].

Mechanizm wstępnego wypełnienia deklaracji przez fiskus (tzw. PFR) znacznie usprawnia proces, jednak podatnik ma obowiązek sprawdzenia kompletności i poprawności wszystkich pozycji [1][2].

Terminy i sposób składania deklaracji

PIT-38 należy złożyć corocznie, w terminie do 30 kwietnia roku następującego po zakończonym roku podatkowym (na przykład: dochody osiągnięte w roku 2025 rozliczamy do 30 kwietnia 2026 roku) [2][3]. Formularz można przekazać do urzędu skarbowego w formie elektronicznej, co jest rekomendowane, ze względu na wygodę i bezpieczeństwo, bądź papierowej.

Administracja skarbowa coraz częściej przesyła podatnikom wstępnie wypełnione deklaracje (PFR), jednak podatnik nie jest zwolniony z obowiązku ich szczegółowej weryfikacji [1][2].

Kluczowe ograniczenia rozliczenia PIT-38

PIT-38 nie daje prawa do korzystania z ulg podatkowych, odliczeń, wspólnego rozliczenia z małżonkiem, ani rozliczania się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Każdy z małżonków składa własną deklarację, nawet jeśli uzyskane przychody pochodzą ze wspólnego majątku [1]. Formularz został przewidziany wyłącznie dla inwestorów prywatnych – przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą rozliczają dochody z kapitałów pieniężnych w inny sposób [1][3].

Ważną informacją jest także brak możliwości odliczenia kosztów życia, wydatków rodzinnych czy składek na ubezpieczenia społeczne w ramach tej deklaracji [1][2].

Podatek od dochodów kapitałowych w PIT-38

Dochody kapitałowe wykazywane w PIT-38 podlegają opodatkowaniu według stawki 19% (tzw. podatek Belki). Stawka ta jest stała i nie zależy od wysokości osiągniętego przychodu [3]. Przy obliczaniu podatku brane są pod uwagę zarówno przychody, jak i koszty ich uzyskania, a także ewentualne straty z poprzednich lat, zgodnie z danymi przekazywanymi przez płatnika w PIT-8C [2].

Najważniejsze informacje praktyczne

Rozliczenie PIT-38 obejmuje wyłącznie osoby fizyczne, które uzyskały w danym roku rozliczeniowym przychody kapitałowe spoza działalności gospodarczej. Proces polega przede wszystkim na wykazaniu przychodów i kosztów, co umożliwia prawidłowe rozliczenie podatku od zysków kapitałowych i spełnienie wymogów ustawowych [1][2][3].

Wszelkie błędy w danych lub pominięcie przychodów mogą skutkować wezwaniami ze strony urzędu skarbowego lub koniecznością złożenia korekty deklaracji. Dlatego kluczowy jest dokładny przegląd otrzymanych dokumentów i szczegółowa weryfikacja całego rozliczenia [2][3].

Źródła:

• [1] https://www.pitax.pl/wiedza/poradnik-rozliczenia/kto-i-kiedy-powinien-zlozyc-pit-38/
• [2] https://www.pitax.pl/rozliczenie-pit-38/
• [3] https://www.bankier.pl/smart/pit-38-poradnik-dla-inwestorow-rozliczajacych-dochody-kapitalowe
• [4] https://www.szlachetnapaczka.pl/jedenprocent/artykuly/czym-jest-pit-38-i-kto-powinien-go-zlozyc/