Jakie elementy powinien zawierać dobrze stworzony biznes plan?

Biznes plan to fundament każdego przedsięwzięcia biznesowego. Dokument ten zawiera cele organizacji, sposoby ich osiągnięcia oraz wyszczególnia niezbędne zasoby. Stanowi on podstawę do oceny sytuacji strategicznej firmy i planowania jej przyszłości [2][4]. Prawidłowo przygotowany biznes plan zwiększa szanse przedsiębiorcy na powodzenie w realizacji zamierzonych działań i pomaga w pozyskaniu finansowania. Przyjrzyjmy się, jakie elementy powinien zawierać taki dokument.

Streszczenie przedsięwzięcia – kluczowy element biznes planu

Streszczenie przedsięwzięcia, czyli tzw. executive summary, to pierwszy i jednocześnie jeden z najważniejszych elementów biznes planu. Choć umieszcza się go na początku dokumentu, zaleca się jego stworzenie na samym końcu procesu planowania. Dlaczego? Ponieważ stanowi ono kompendium całego biznes planu [1].

Dobre streszczenie powinno być zwięzłe, ale jednocześnie zawierać wszystkie najistotniejsze informacje dotyczące przedsięwzięcia. To swoista wizytówka Twojego pomysłu biznesowego, która ma za zadanie zainteresować potencjalnego inwestora lub partnera biznesowego [5].

W tej części należy uwzględnić:
– Główne założenia przedsięwzięcia
– Krótką charakterystykę produktu lub usługi
– Przewagę konkurencyjną
– Potencjał rynkowy
– Podstawowe dane finansowe, w tym prognozowane przychody i zyski
– Wysokość wymaganego finansowania (jeśli biznes plan służy pozyskaniu środków)

Pamiętaj, że streszczenie to często jedyna część dokumentu, którą czyta inwestor przed podjęciem decyzji o dalszym zainteresowaniu projektem [3].

Charakterystyka przedsiębiorstwa i jego cele

Ta sekcja biznes planu zawiera szczegółowe informacje na temat firmy, jej historii (jeśli już istnieje) oraz najważniejszych celów. Jest to miejsce, gdzie przedsiębiorca definiuje misję, wizję oraz cele strategiczne swojego przedsięwzięcia [1].

Charakterystyka przedsiębiorstwa powinna zawierać:
– Formę prawną działalności
– Strukturę własności i zarządzania
– Lokalizację siedziby i oddziałów
– Historię firmy (jeśli dotyczy)
– Dotychczasowe osiągnięcia (jeśli firma już działa)
– Zespół zarządzający i jego kompetencje

Szczególnie istotne jest precyzyjne określenie celów biznesowych – zarówno krótko-, jak i długoterminowych. Cele te powinny być sformułowane zgodnie z zasadą SMART, czyli być: specyficzne, mierzalne, osiągalne, istotne i określone w czasie [5].

Dobrze zdefiniowane cele stanowią fundament dla pozostałych elementów biznes planu i pozwalają ocenić, czy planowane działania przybliżają firmę do ich realizacji [3].

Analiza rynku i konkurencji

Analiza rynku to jeden z fundamentalnych elementów biznes planu, który dostarcza informacji o otoczeniu, w którym będzie funkcjonować przedsiębiorstwo. Solidna analiza rynku pozwala zrozumieć potrzeby klientów, poznać konkurencję oraz zidentyfikować trendy i nisze rynkowe [3][5].

W ramach analizy rynku należy uwzględnić:
– Wielkość i dynamikę rynku
– Segmentację klientów i ich charakterystykę
– Potrzeby i preferencje potencjalnych odbiorców
– Głównych konkurentów i ich ofertę
– Bariery wejścia na rynek
– Trendy rynkowe i potencjalne zmiany w przyszłości

Szczególnie ważnym elementem jest analiza konkurencji, która pozwala określić pozycję firmy na tle innych podmiotów działających w danej branży. W ramach tej analizy warto przeprowadzić uproszczoną analizę SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) oraz benchmarking, który umożliwi porównanie własnej oferty z ofertą konkurencji [1][5].

Analiza SWOT powinna identyfikować:
– Mocne strony (wewnętrzne atuty firmy)
– Słabe strony (wewnętrzne ograniczenia)
– Szanse (zewnętrzne czynniki sprzyjające)
– Zagrożenia (zewnętrzne czynniki niesprzyjające)

Rzetelna analiza rynku i konkurencji stanowi podstawę do opracowania skutecznej strategii marketingowej i określenia realnych prognoz finansowych [3].

Opis produktu lub usługi

Ta część biznes planu koncentruje się na szczegółowym przedstawieniu oferowanego produktu lub usługi. Jest to miejsce, gdzie przedsiębiorca może zaprezentować swoją ofertę i wyjaśnić, w jaki sposób odpowiada ona na potrzeby klientów [3][5].

Opis produktu lub usługi powinien zawierać:
– Szczegółową charakterystykę oferowanych produktów/usług
– Unikalne cechy i korzyści dla klienta
– Stopień innowacyjności
– Cykl życia produktu
– Planowane udoskonalenia i rozwój oferty
– Kwestie związane z własnością intelektualną (patenty, znaki towarowe)

Kluczowe jest podkreślenie przewagi konkurencyjnej produktu lub usługi, czyli tego, co wyróżnia ofertę na tle konkurencji i sprawia, że klienci wybiorą właśnie ją [1]. Może to być wyższa jakość, niższa cena, innowacyjne funkcje, lepszy serwis czy unikalne doświadczenie klienta.

Warto również uwzględnić aktualną fazę rozwoju produktu – czy jest on gotowy do wprowadzenia na rynek, czy wymaga jeszcze prac rozwojowych, a jeśli tak, to jakich i w jakim czasie [5].

Strategia marketingowa

Strategia marketingowa stanowi istotny element biznes planu, który określa, w jaki sposób firma planuje dotrzeć do klientów i sprzedawać swoje produkty lub usługi. Odpowiednio zaprojektowana strategia marketingowa jest kluczem do sukcesu rynkowego [3].

W ramach strategii marketingowej należy uwzględnić:
– Pozycjonowanie marki na rynku
– Politik cenową
– Kanały dystrybucji
– Promocję i reklamę
– Budżet marketingowy
– Harmonogram działań marketingowych

Szczególnie istotne jest opracowanie tzw. marketing-mixu, czyli zestawu narzędzi marketingowych obejmujących produkt (Product), cenę (Price), dystrybucję (Place) i promocję (Promotion) – znanych jako 4P [5].

Strategia marketingowa powinna być spójna z analizą rynku i charakterystyką produktu lub usługi. Powinna również uwzględniać specyfikę poszczególnych segmentów klientów i dostosowywać przekaz marketingowy do ich potrzeb i preferencji [3].

Dobrze zaprojektowana strategia marketingowa określa nie tylko, jak firma zamierza pozyskiwać nowych klientów, ale również jak planuje budować długotrwałe relacje i lojalność dotychczasowych odbiorców [1].

Plan operacyjny

Plan operacyjny to element biznes planu, który opisuje, w jaki sposób firma będzie funkcjonować na co dzień. To swoisty schemat procesów i działań, które są niezbędne do realizacji założonych celów biznesowych [3].

W ramach planu operacyjnego należy uwzględnić:
– Lokalizację i infrastrukturę (biura, magazyny, fabryki)
– Wyposażenie i technologię
– Procesy produkcyjne lub usługowe
– Łańcuch dostaw i logistykę
– Strukturę organizacyjną i zasoby ludzkie
– Systemy zarządzania i kontroli jakości
– Aspekty prawne i regulacyjne (licencje, zezwolenia, certyfikaty)

Plan operacyjny powinien być realistyczny i uwzględniać wszystkie zasoby niezbędne do prowadzenia działalności – zarówno materialne, jak i niematerialne. Powinien również określać, w jaki sposób firma zamierza skalować swoją działalność w miarę rozwoju [3].

Ważnym elementem planu operacyjnego jest również harmonogram realizacji kluczowych działań i kamienie milowe, które pozwalają monitorować postępy w realizacji biznes planu [1].

Analiza finansowa

Analiza finansowa to jeden z najbardziej rozbudowanych i jednocześnie najważniejszych elementów biznes planu. Dostarcza ona informacji o finansowej wykonalności przedsięwzięcia i potencjalnej stopie zwrotu z inwestycji [3].

W ramach analizy finansowej należy uwzględnić:
– Prognozy przychodów i kosztów
– Rachunek zysków i strat
– Bilans
– Przepływy pieniężne (cash flow)
– Analizę progu rentowności (break-even point)
– Wskaźniki finansowe (ROI, ROE, NPV, IRR)
– Źródła finansowania
– Plan inwestycyjny

Prognozy finansowe powinny być oparte na realistycznych założeniach, które wynikają z analizy rynku i strategii marketingowej. Zaleca się opracowanie kilku scenariuszy – optymistycznego, realistycznego i pesymistycznego – aby pokazać, jak różne czynniki mogą wpłynąć na wyniki finansowe firmy [5].

Analiza finansowa powinna również uwzględniać ryzyka finansowe i sposoby ich minimalizacji. Jest to element szczególnie istotny dla potencjalnych inwestorów, którzy chcą mieć pewność, że ich kapitał zostanie dobrze zainwestowany [3].

Analiza strategiczna i zarządzanie ryzykiem

Każdy biznes plan powinien zawierać także analizę strategiczną, która pozwala ocenić pozycję firmy w szerszym kontekście rynkowym i branżowym. W ramach analizy strategicznej szczególnie przydatne są narzędzia takie jak uproszczona analiza SWOT oraz benchmarking [1][5].

Analiza SWOT pozwala zidentyfikować:
– Mocne strony (Strengths) firmy, które należy wykorzystać
– Słabe strony (Weaknesses), które należy minimalizować
– Szanse (Opportunities) rynkowe, które warto wykorzystać
– Zagrożenia (Threats), którym trzeba przeciwdziałać

Benchmarking umożliwia natomiast porównanie własnej firmy z liderami rynku i przyjęcie najlepszych praktyk branżowych [1].

Uzupełnieniem analizy strategicznej powinno być zarządzanie ryzykiem, które identyfikuje potencjalne problemy i określa sposoby ich uniknięcia lub minimalizacji skutków. W ramach zarządzania ryzykiem należy uwzględnić ryzyka:
– Rynkowe
– Finansowe
– Operacyjne
– Technologiczne
– Prawne i regulacyjne

Dobrze przeprowadzona analiza strategiczna i zarządzanie ryzykiem zwiększają wiarygodność biznes planu i pokazują, że przedsiębiorca jest świadomy wyzwań, jakie stoją przed jego firmą [5].

Podsumowanie i załączniki

Ostatnią częścią biznes planu jest podsumowanie, które zawiera najważniejsze wnioski i rekomendacje. Jest to miejsce, gdzie przedsiębiorca może jeszcze raz podkreślić najistotniejsze aspekty swojego przedsięwzięcia i przekonać czytelnika o jego wartości [3][5].

Biznes plan powinien być uzupełniony o załączniki, które zawierają dodatkowe informacje i dokumenty, takie jak:
– CV kluczowych członków zespołu
– Szczegółowe analizy rynkowe
– Badania marketingowe
– Specyfikacje techniczne produktów
– Umowy i kontrakty
– Opinie ekspertów
– Inne dokumenty potwierdzające informacje zawarte w biznes planie

Pamiętaj, że dobry biznes plan to nie tylko zbiór analiz i prognoz, ale przede wszystkim spójna strategia rozwoju przedsiębiorstwa, która łączy analizy rynku, finansowe oraz operacyjne w jeden kompleksowy dokument [3][5].

Biznes plan powinien być dokumentem żywym, który ewoluuje wraz z rozwojem firmy i zmieniającymi się warunkami rynkowymi. Regularna weryfikacja i aktualizacja biznes planu pozwala utrzymać kurs na realizację długoterminowych celów biznesowych [1][3].

Źródła:

[1] https://www.pib-finanse.pl/artykuly/jakie-elementy-powinien-zawierac-biznesplan
[2] https://mfiles.pl/pl/index.php/Biznes_plan
[3] https://welldonebusiness.com/blog/struktura-biznesplanu/
[4] http://www.biznes-plan.pl/definicja-biznes-planu/
[5] https://napiszemywniosek.pl/wiedza/skuteczny-biznesplan/